Vàng da là một tình trạng bệnh lý đặc trưng bởi tình trạng da, niêm mạc và củng mạc mắt chuyển sang màu vàng. Đây là một dấu hiệu cho thấy có sự cố trong hệ gan và mật, khiến cho bilirubin – một chất có màu vàng được sản xuất từ quá trình phân hủy các tế bào máu cũ – tích tụ trong máu và gây ra hiện tượng vàng da.
Nguyên nhân dẫn đến vàng da
Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau có thể dẫn đến vàng da, trong đó các nguyên nhân liên quan đến rối loạn về hệ gan và mật đóng vai trò quan trọng. Sau đây là một số nguyên nhân phổ biến:
Rối loạn chức năng gan
Gan là cơ quan quan trọng trong quá trình lọc và chuyển hóa các chất độc hại trong cơ thể. Khi gan bị tổn thương hoặc không hoạt động đúng cách, chức năng lọc và chuyển hóa bilirubin sẽ bị suy giảm, dẫn đến sự tích tụ của chất này trong máu và gây vàng da. Các rối loạn chức năng gan có thể bao gồm:
Viêm gan virus
Viêm gan virus là một bệnh lý phổ biến do các loại virus như virus viêm gan A, B, C, D hoặc E gây ra. Khi gan bị viêm, các tế bào gan bị tổn thương và không thể hoạt động đúng cách, dẫn đến sự tích tụ bilirubin trong máu và gây vàng da.
Viêm gan do rượu
Viêm gan do rượu là một bệnh lý do sử dụng rượu quá mức trong thời gian dài gây ra. Rượu có thể gây tổn thương trực tiếp đến các tế bào gan, làm giảm khả năng lọc và chuyển hóa bilirubin, dẫn đến sự tích tụ của chất này trong máu và gây vàng da.
Xơ gan
Xơ gan là một bệnh lý mà các tế bào gan bị tổn thương và thay thế bởi sợi collagen, làm giảm chức năng lọc và chuyển hóa bilirubin của gan. Khi xơ gan tiến triển, sự tích tụ bilirubin trong máu cũng tăng lên, gây ra hiện tượng vàng da.
Ung thư gan
Ung thư gan là một bệnh lý nguy hiểm khi các tế bào ung thư phát triển trong gan và làm giảm chức năng lọc và chuyển hóa bilirubin. Nếu không được điều trị kịp thời, ung thư gan có thể dẫn đến sự tích tụ bilirubin trong máu và gây vàng da.
Tắc mật
Mật là một chất tiết ra từ gan và có vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa. Tuy nhiên, khi các ống mật bị tắc nghẽn, mật không thể chảy từ gan đến ruột, dẫn đến sự ứ đọng mật trong gan và làm tăng nồng độ bilirubin trong máu, gây vàng da. Các nguyên nhân gây tắc mật có thể bao gồm:
Sỏi mật
Sỏi mật là một tình trạng phổ biến do sự tích tụ các tạp chất trong mật, gây nghẽn các ống mật và làm giảm dòng chảy của mật.
U nang đường mật
U nang đường mật là một khối u ác tính xuất hiện trong các ống mật, gây tắc nghẽn và ngăn cản sự lưu thông của mật.
Ung thư tụy
Ung thư tụy có thể lan rộng và tắc nghẽn các ống mật, gây ra hiện tượng vàng da.
Vỡ hồng cầu
Hồng cầu là các tế bào máu có chức năng vận chuyển oxy và các chất dinh dưỡng đến các cơ quan và mô trong cơ thể. Khi hồng cầu bị vỡ quá mức, lượng bilirubin được giải phóng vào máu sẽ tăng lên, vượt quá khả năng xử lý của gan và gây vàng da. Các nguyên nhân gây vỡ hồng cầu có thể bao gồm:
Thiếu máu hồng cầu hình liềm
Thiếu máu hồng cầu hình liềm là một bệnh di truyền do sự thiếu hụt một loại protein quan trọng trong hồng cầu, gây ra sự dễ vỡ của các tế bào này.
Thalassemia
Thalassemia là một bệnh di truyền do sự thiếu hụt các protein quan trọng trong hồng cầu, gây ra sự dễ vỡ của các tế bào này.
Truyền máu không tương hợp nhóm máu
Khi người nhận máu có nhóm máu khác với người cho máu, hệ thống miễn dịch sẽ phản ứng và phá hủy các tế bào máu mới được truyền vào, gây ra sự vỡ hồng cầu và tích tụ bilirubin trong máu.
Giảm đào thải bilirubin
Đào thải bilirubin là quá trình loại bỏ chất này ra khỏi cơ thể thông qua phân hoặc nước tiểu. Khi quá trình này bị gián đoạn, bilirubin sẽ tích tụ trong máu và gây vàng da. Các nguyên nhân gây giảm đào thải bilirubin có thể bao gồm:
Đẻ non
Trẻ sơ sinh thường có hệ thống đào thải bilirubin chưa hoàn thiện, dẫn đến sự tích tụ của chất này trong máu và gây vàng da.
Hội chứng Gilbert
Hội chứng Gilbert là một bệnh di truyền do sự thiếu hụt một enzyme quan trọng trong quá trình đào thải bilirubin, gây ra sự tích tụ của chất này trong máu và gây vàng da.
Khi bị vàng da cần xét nghiệm gì?
Khi bạn bị vàng da, bác sĩ sẽ tiến hành một số xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây ra tình trạng này. Các xét nghiệm có thể bao gồm:
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu sẽ cho biết nồng độ bilirubin trong máu, giúp xác định xem có bị vàng da hay không.
- Xét nghiệm gan: Xét nghiệm gan sẽ đánh giá chức năng gan và phát hiện các dấu hiệu của các bệnh lý liên quan đến gan.
- Siêu âm gan mật: Siêu âm gan mật sẽ giúp xác định có bị tắc mật hay không.
- Xét nghiệm chức năng thận: Xét nghiệm chức năng thận sẽ đánh giá khả năng đào thải bilirubin qua nước tiểu.
- Xét nghiệm chức năng tuyến giáp: Xét nghiệm chức năng tuyến giáp sẽ đánh giá khả năng đào thải bilirubin qua phân.
- Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể yêu cầu các xét nghiệm khác tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể.
Nếu bạn bị vàng da, hãy liên hệ Phòng khám Chuyên gan Công nghệ cao Bách Giai để được xét nghiệm và chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây ra tình trạng này.
